" Farkındalık ve Markalaşma Adına "
balevi_slider_01.jpg balevi_slider_02.jpg balevi_slider_03.jpg balevi_slider_04.jpg balevi_slider_05.jpg balevi_slider_06.jpg balevi_slider_07.jpg balevi_slider_08.jpg

ARICILIK

ari_kovani_eski

Arıcılık gerek insan yaşamı üzerine olumlu etkileri ve gerekse ekonomik önemi nedeniyle, geçmişten bugüne değin ilgi çeken uğraşı dalı olmuştur. Hızla değişen dünyada gün geçtikçe insan sağlığına verilen önem artarken, doğal ürünlere özellikle arı ürünlerine yönelim hızla artmaktadır. Kaldı ki bal arısı yabani ve kültür bitkilerinin yaklaşık % 85'inin temel tozlayıcısıdır. Bu şekilde bitkisel üretim ve çeşitliliğe katkısı kendi ürün değerinin yaklaşık 15 katıdır. Dünyada birçok ülkede olduğu gibi kırsal kalkınmada rol oynayan arıcılık ülkemizde de son yıllarda önemli gelişmeler göstermiştir.

Dünya Koloni Varlığı ve Bal Üretimi

ari_kovanlari

Dünyada 65,4 milyon koloni ile 1,5 milyon ton bal üretilmektedir. Bu üretim dalı içerisinde Türkiye yaklaşık 5 milyon koloni varlığı ile Çin’den sonra 2.sırada yer alırken,82.003 ton bal üretimi ile Çin ve Arjantin’den sonra 3. sırada yer almaktadır (Çizelge1). Koloni başına düşen verim sıralamasında Çin 46,4 kg ile birinci sırada iken, Türkiye 17,8 kg ile 6. Sıradadır. TÜİK(2010) verilerine göre ise Türkiye’de 5,6 milyon koloni ile 81.114 ton bal üretimi gerçekleşmiştir.

Çizelge 1. Dünya Bal Üretiminde Önemli Bazı Ülkelerin Koloni Sayıları ve Bal Üretim Miktarları (2009)
ÜlkelerKoloni VarlığıÜlkelerBal Üretimi (Ton)Koloni Başına Düşen Bal Miktarı (kg)
1 Çin 8.777.150 Çin 407.367 46,4
2 Türkiye 5.339.220 Arjantin 83.121 15,6
3 Etiyopya 4.598.230 Türkiye 82.003 17,8
4 İran 3.500.000 Ukrayna 74.000 21,1
5 Rusya 2.975.620 ABD 65.366 22,0
6 Arjantin 2.970.000 Meksika 56.071 18,9
7 Tanzanya 2.700.000 Rusya 53.598 19,9
8 Kenya 2.510.000 Hindistan 43.865 17,5
9 İspanya 2.425.000 Etiyopya 40.688 16,8
10 ABD 2.400.000 Brezilya 38.765 16,2
Dünya 65.381.948 1.535.194 23,5

Dünya arıcılık verileri ile Türkiye verilerini karşılaştırdığımızda 1990 yılından bu güne yaklaşık koloni varlığında luk bal, üretiminde % 30 luk bir artış söz konusudur. Türkiye’ de ise koloni miktarında ve bal üretimine yaklaşık % 62 lik bir artış söz konusudur. Türkiye’ nin 1990’ dan 2009 yılına dünya koloni varlığının artışındaki payı 5 iken ne yazık ki bal üretimindeki artışındaki payı % 8 dir.

ari_kovani_ic_gorunum

Dünya Arıcılık VerileriTürkiye Arıcılık Verileri
YıllarKoloni Sayısı (Adet)Bal Üretimi (Ton)Bal Verimi (Kg/Koloni)Koloni Sayısı (Adet)Bal Üretimi (Ton)Bal Verimi (Kg/Koloni)
1990 59.637.916 1.180.615 19,8 3.283.460 51.286 15,6
1995 56.358.230 1.158.081 20,5 3.916.040 68.620 17,5
2000 59.376.471 1.254.830 21,1 4.267.120 61.091 14,3
2005 63.617.559 1.402.871 22,1 4.590.010 82.336 17,9
2009 65.381.948 1.535.194 23,5 5.339.220 82.003 15,4

Türkiye Arıcılığının Genel Durumu

Türkiye’de arıcılık neredeyse her bölgede yapılan geleneksel bir tarım faaliyeti olup, bugün ülkenin bütün illerinde arıcılık yapılmaktadır. Dört mevsimin yaşandığı Türkiye’ de farklı ekolojik koşullara kolaylıkla uyum sağlayan birçok arı ırk ve ekotipi ile yıl boyu nektar ve polen sağlayan oldukça zengin floral kaynaklar bulunmaktadır. Türkiye’nin her bölgesinin kendine özgü çevre koşullarına sahip olması, buralarda çiçeklenme dönemlerinin farklı olması, daha fazla üretimi amaçlayan arıcılar için göçer arıcılık yapma nedenidir. Türkiye’ de koloni varlığının % 70–80’ ine sahip işletmeler kolonilerini gezdirerek üretim yaparken, toplam bal üretiminin, % 90’lık bölümünün bu işletmeler tarafından sağlandığı tahmin edilmektedir.

turkiyenin_ari_irk_ve_ekotipleri_ile_bunlarin_bolgelere_gore_dagilimi

Ülkenin başta Akdeniz ve Kıyı Ege olmak üzere, ılıman yöreleri arıcılar için kolonilerini kışlatma, zengin nektar ve polen kaynağı sağlama ve erken gelen bahardan yararlanma gibi nedenlerle tercih edilmektedir. Buna ek olarak ülkenin güney batısında çam ağaçlarının üzerinde oldukça güçlü basura kaynakları bulunmaktadır. Bu kaynak ülke bal üretiminin neredeyse üçte birini oluşturmaktadır.

ulkemizde_bal_kaynaklarinin_yogunluk_durumu_goz_onune_alinarak_bolgelere_gore_dagilimi

Koloni varlığı bakımında 1991-2009 yılları incelendiğinde koloni varlığının 1991 den bu güne yaklaşık ` artış gösterdiği görülmektedir. İlken kovan miktarında ise % 51 oranında azalış söz konusudur(çizelge 3). Dünya arıcılığı ile karşılaştırıldığında koloni başına verim bakımından yüksek üretim yapan ülkelerin gün geçtikçe koloni sayısında azalma izlenirken, koloni başına verim miktarı artmaktadır. Türkiye’ de üretici her gün artan girdilerle mücadele edebilmek için koloni başına artırması gereken verimi ne yazik ki kovan sayısını artırarak çözmeye çalışmaktadır.

Çizelge 3. Türkiye’ nin 1991-2009 Yılları Arasında Arıcılık Verileri
YıllarKöy SayısıYeni Kovan (adet)Eski Kovan (adet)Bal (ton)Balmumu(ton)
1991 21.540 3.161.583 266.859 54.655 2.383
1995 21.987 3.701.444 214.594 68.620 3.735
2000 22.571 4.067.514 199.609 61.091 4.527
2005 22.550 4.432.954 157.743 82.336 4.178
2009 21.469 5.210.481 128.743 82.003 4.385

turkiye_aricilik_haritasi

ari_sutuKoloni varlığı bakımından Karadeniz Bölgesi 1.226.806 koloni ve 20.934 ton bal üretimi ile birinci sırada yer alırken, Ege Bölgesi 1.161.670 koloni varlığı ikinci, 14.177 ton balı üretimiyle üçüncü sırada yer almaktadır(çizelge 4). Ege ve Karadeniz bölgelerinin toplam koloni varlığı, ülke genel toplamının yaklaşık % 42,6’ini, bal üretiminin de % 43,9’nu oluşturmaktadır. Karadeniz arıcılarının büyük bir kısmı oluşturan Ordu İli arıcılarının büyük bölümü arıcılık faaliyetlerini Ege Bölgesi başta olmak üzere diğer bölgelerde yapmaktadırlar. Ege Bölgesi’nin barındırdığı kovan sayısının istatistiklerde yansıtılan rakamlardan çok daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. Bölgenin, Muğla İli başta olmak üzere önemli çam balı üretim alanlarına sahip olması, kışlarının ılık geçmesi, özellikle kıyı şeridinde yılın neredeyse yağışsız günleri arıcılık faaliyetiyle uğraşmaya elverişli olması ve baharın erken gelmesi, arıcılık açısından tercih nedeni olmaktadır. Bölgede Aydın İli kışlatma ve erken bahar sebebiyle göçer arıcıların tercih ettiği yöredir.

tek_ariEge bölgesi her ne kadar 1.161.670 koloni varlığı ile ikinci sıra gözükse de ülke arıcılığının kalbi durumunda ve göçer arıcıların merkezidir. Çam balı üretiminde ülke arıcılarının yaklaşık % 50’sinin bu bölgede faaliyet göstermesi bölgenin önemi göstermektedir ki, bu da yaklaşık dünya koloni varlığının neredeyse % 4’üne karşılık gelmektedir. Dünya çam balı üretiminin yaklaşık % 92’si bu bölgede üretilirken, geri kalan % 8’lik bölümü Yunanistan’dan sağlanmaktadır. Bugün Çanakkale’ den Antalya ya kadar çam balı üretim alanları olsa da Muğla ilimiz merkez durumunda olup, toplam çam balı üretiminin yaklaşık % 75 sağlamaktadır.

İstatistiklere yansıyan Ege bölgesindeki 2010 yılındaki çam balı üretimindeki düşüş hedefi çam balı üretimi olan Muğla üreticisini olumsuz etkilemiştir. Muğla arıcısı genel olarak bölge içersinde göçer arıcılık yapmakta ve çam balını hedeflemektedir. Karadeniz arıcısı ise ülke genelinde göçer arıcılık yapmaktadır. Çiçek balı yanı sıra çam balı hedeflemektedir.

Çizelge 4.Türkiye Bölgeleri Bazında Koloni Varlığı ve Bal Üretimi
SıraBölgelerKoloni Sayısı (adet)Bal Üretimi (ton)Balmumu Üretimi (ton)Bal Verimi (kg/koloni)Balmumu Verimi (kg/koloni)
1 KARADENİZ BÖLGESİ 1.226.806 20.934 775 17,06 0,63
2 EGE BÖLGESİ 1.161.670 14.177 917 12,20 0,79
3 DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 882.891 12.247 565 13,87 0,64
4 AKDENİZ BÖLGESİ 940.329 15.134 876 16,09 0,93
5 MARMARA BÖLGESİ 547.173 7.471 318 13,65 0,58
6 İÇ ANADOLU BÖLGESİ 526.784 7.505 427 14,25 0,81
7 GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 317.016 3.647 272 11,50 0,86
TOPLAM 5.602.669 81.115 4.148 14,48 0,74

Ülke arıcılığında önemli yere sahip olan Ege Bölgesi’ nde Muğla ve çevresinde Anadolu arısının güneybatı tipi olan Muğla ekotipi en yaygın ve farklı koşullara adapte olmuş ekotiptir. Geç sonbaharda çam balına adapte olduğu gibi, yaz mevsimi sonundan kış mevsimine kadar etkin bir bal toplama özelliği gösterebilmektedir Yüksek döl verimi nedeniyle hızlı gelişmesi ve çamda yüksek bal verimi ile diğer ırklardan ayrılır. Ülkenin birçok yöresinde yapılan araştırmalarda diğer ırklara üstünlük sağlamıştır. Ancak oğul eğilimi ve hırçınlığı diğer gruplardan yüksek bulunmuştur.

ari_kovanlari_toplu_yukaridan

agac_ari_yuvasi

Muğla ili 644.505 koloni varlığı ile dikkat çekmektedir. Buna karşın 6.488 ton balı üretimi ile 3 sırada yer alırken koloni başına bal üretimi 10,1 kg görülmektedir. Bal üretiminde Ordu İli 10.380 ton üretimiyle ilk sırayı almaktadır(çizelge 5).

ari_kovanlari_toplu

Çizelge 5. Arıcılıkta Koloni Sayısı Bakımından İlk Sıralarda Yer Alan İllere Ait Veriler
İLKoloni VarlığıToplam Bal ÜretimiToplam Bal / Koloni (kg)
1 Muğla 644.505 6.488,1 10,1
2 Ordu 436.282 10.380,3 23,8
3 Adana 339.880 6.693,7 19,7
4 Aydın 186.541 2.849,2 15,3
5 Antalya 165.756 2.204,0 13,3
6 Sivas 158.616 2.749,4 17,3
7 İzmir 157.626 2.381,7 15,1
8 Mersin 152.031 2.522,3 16,6
9 Balıkesir 128.322 1.975,8 15,4
10 Trabzon 110.318 1.311,6 11,9
Türkiye 5.602.669 81.114,741 14,5

İller içerisinde Muğla ili özellikle geniş çam alanlarındaki güçlü basura kaynakları nedeniyle birçok göçer arıcının uğrak yeri olup, çam balı üretim zamanı özellikle Eylül - Aralık aylarında 1,5 milyona koloniyi barındırmaktadır.


Çizelge 6. Arıcılıkta Bal Üretimi Bakımından İlk Sıralarda Yer Alan İllere Ait Veriler
İLKoloni VarlığıToplam Bal ÜretimiToplam Bal / Koloni (kg)
1 Ordu 436.282 10.380,3 23,8
2 Adana 339.880 6.693,7 19,7
3 Muğla 644.505 6.488,1 10,1
4 Aydın 186.541 2.849,2 15,3
5 Sivas 158.616 2.749,4 17,3
6 Mersin 152.031 2.522,3 16,6
7 İzmir 157.626 2.381,7 15,1
8 Antalya 165.756 2.204,0 13,3
9 Erzurum 110.145 2.048,2 18,6
10 Balıkesir 128.322 1.975,8 15,4
Türkiye 5.602.669 81.114,741 14,5

Muğla iline ait arıcılık verileri incelendiğinde Tarım ilçe ve Muğla Arı Yetiştirici Birlikleri (MAYBİR) kayıtlarının birbirini tutmadığını görüyoruz. MAYBİR kayıtlarına göre Muğla ili 839.766 koloni sahipken tarım ilçe kayıtlarında bu rakam 699.993 dür.

İlçeler içersine koloni varlığı bakımından en yoğun ilçenin 141.074 ile Marmaris olduğunu görüyoruz. Marmaris yine göçer arıcılarında en önemli konaklama yeri olarak tercih edilen bir bölge olarak karşımıza çıkmaktadır. Çam alanları dışında zengin püren ve keçiboynuzu ve Datça’ya doğru kekik alanlarıyla dikkat çekmektedir.

Çizelge 6. Muğla İlinin İlçelerine Ait Arıcılık Verileri
İLÇEArıcılık Yapılan Köy Sayısıİşletme SayısıArılık SayısıToplam Koloni Sayısı
BODRUM 19 169 135 21.774
DALAMAN 9 260 219 48.082
DATÇA 10 160 149 33.936
FETHİYE 36 447 429 67.391
KAVAKLIDERE 9 34 33 4.625
KÖYCEĞİZ 19 599 539 130.331
MARMARİS 24 567 592 141.074
MERKEZ 18 353 363 69.837
MİLAS 80 822 779 140.062
ORTACA 11 130 117 20.294
ULA 26 502 508 112.024
YATAĞAN 33 324 302 50.336
Muğla İli 294 4.367 4.165 839.766

Muğla İl Tarım Müdürlüğü kayıtlarına göre 3.216 işletmeye ait toplam 699.993 koloni kovan başı 7 TL destek almıştır.

Çizelge 7.Tarım İl Müdürlüğü Kayıtlarına Göre Desteklenen İşletme ve Koloni Sayıları
İlçelerİşletme SayısıDesteklenen Koloni sayısı
BODRUM 99 16.589
DALAMAN 164 37.067
DATÇA 120 27.067
FETHİYE 339 51.569
KAVAKLIDERE 27 3.926
KÖYCEĞİZ 458 112.701
MARMARİS 444 118.272
MERKEZ 260 61.314
MİLAS 562 117.057
ORTACA 92 16.166
ULA 307 76.939
ULA(Bal Üreticileri Birl. Kayıtlı) 98 17.583
YATAĞAN 246 43.743
Muğla İli 3.216 699.993

Tarım İlçe Kayıtlarına göre 390 göçer arıcı toplam 89.682 koloni gelmiştir. MAYBİR yetkililerine göre bu orana il içersinde de gelenler eklendiğinde daha yüksek bir rakama ulaştığını belirtilmiştir.


Anonim, 2011. Muğla Tarım İl Müdürlüğü Kayıtları.

Anonim, 2012. http://www.fao.org/faostat

Anonim, 2012. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=46&ust_id=13

Çiftçi, N, 2012. Marmaris Tarım İlçe Müdürlüğü Kayıtları (kişisel görüşme)

Doğaroğlu M, Pekel E,1982. Türkiye'de Yetiştirilen Önemli Arı Irk ve Tiplerinin "Çukurova Bölgesi" Koşullarında Performanslarının Karşılaştırılması. Ç.Ü.Ziraat Fakültesi Yıllığı, 13(3–4):46–60.

Doğaroğlu M, Özder M, Polat C, 1992. Türkiye'deki Önemli Bal Arısı (Apis mellifera L.) Irk ve Ekotiplerinin Trakya Koşullarında Performanslarının Karşılaştırılması. Tr. J. Of Vet. and Animal Sci. 16; 403-414.

Doğaroğlu M, Yücel B, Kösoğlu M, 2005. Comparison of The Performances of Important Honey Bee (Apis mellifera L.) Races and Ecotypes in Different Regions of Turkey. Apimondia Beekeeping Congress.21–25.August.2005. Dublin, Ireland. p.40.

Erginoğlu, S.2012. MAYBİR, Verileri.

Fıratlı Ç, Genç F, Karacaoğlu M, Gençer HV, 1997. Türkiye Arıcılığının Karşılaştırmalı Analizi Sorunlar-Öneriler. Türkiye Mühendisleri V. Teknik Kongresi, 17-21 Ocak, Ankara, S:811-825.

Güler A, 1999. Türkiye'nin Bazı Bal Arısı (Apis mellifera L.) Genotiplerinde Verimi Etkileyen Morfolojik Ve Fizyolojik Karakterler Üzerinde Araştırmalar. Tr.J.Vet. Anim. Sci. 23: 2 (393–399).

Güler A, Kaftanoğlu O,1999. Türkiye'deki Önemli Bal Arısı (Apis mellifera L.) Irk ve Göçer Arıcılık Koşullarında Performanslarının Karşılaştırılması. Tr.J. Vet.Anim. Sci.: 3(577-581).

Kaftanoğlu O,2001. Bal Arılarında Irk Kavramı ve Irk Seçimi.Uludağ Arıcılık Dergisi. 1(3):11-20.

Kösoğlu M, 2007. Ege Bölgesinde Arıcılık. Ege Bölgesi Arıcılık Semineri.15-16 Şubat, İzmir. Bildiri Kitapçığı Sayfa; 41-45.

Kösoğlu, M., Yücel, B., Saner, G., Doğaroğlu, M. Türkiye Arıcılığının Güncel Durum Analizi. Hasad Hayvancılık Dergisi, 281,52-61.2008.

Mc Gregor, SE, 1976. Insect Pollination of Cultivated Crop Plants. Agriculture Handbook, No.496., U.S. Government Printing Office.,Washington, D.C., 411pp.

TÜİK, 2009. Tarımsal Yapı İstatistikleri

TÜİK, 2010. Tarımsal Yapı İstatistikleri